در حالت نرمال دندان ها باید سرجای خود در قوس دندانی، صاف و بدون فاصله کنار دندان های دیگر قرار گرفته باشند و با دندان های فک مقابل ارتباط (اکلوژن) مناسبی داشته باشند.
ناهنجاری دندانی به شرایطی اطلاق می شود که این وضعیت نرمال وجود نداشته باشد و دندان ها در وضعیتی قرار گرفته باشند که فاقد زیبایی، سلامتی و کارایی مطلوب باشند. در ناهنجاری های دندانی در اغلب موارد لبخند بیمار نیز دچار مشکل می شود. بخشی از این ناهنجاری ها به دلیل مشکلات اسکلتی ایجاد می شوند و از همان اوایل کودکی قابل مشاهده و درمان هستند و برای مشخص شدن برخی دیگر باید زمان بگذرد. بعضی مواقع نیز این ناهنجاری ها در طول زندگی ایجاد می شوند. از دست دادن زودهنگام دندان های شیری به هر علت، انواع ضربه ها و آسیب هایی که به فک ها و دندان ها وارد می شود و یا تغییرات سیستماتیک بدن، می توانند باعث ایجاد ناهنجاری های دندانی شوند. بخشی از این مشکلات هم مادرزادی هستند.
در این نوشته با انواع ناهنجاری های دندانی آشنا می شوید.
کج بودن دندان ها
یکی از شایع ترین ناهنجاری های دندانی، کج بودن دندان ها است. این عارضه به دلایل گوناگون ایجاد می شود. کوچک بودن فک، بزرگ بودن فک، عدم فضای کافی برای رویش دندان، دندان اضافه، عادت های کودکانه هنگام رویش دندان های دائمی، باقی ماندن بیش از حد دندان های شیری، اختلالات ژنتیکی و دلایل دیگر، می توانند باعث کج شدن دندان ها شوند.
کراودینگ
کراودینگ به برهم ریختگی دندان ها و نامرتبی آن ها می گویند. کراودینگ زمانی ایجاد می شود که دندان ها فضای کافی در قوس دندانی نداشته باشند. این مشکل در اثر عوامل ارثی و اکتسابی ایجاد می شود. از مهمترین دلایل ارثی می توان از متناسب نبودن اندازه دندان ها با اندازه فک، و از مهمترین دلایل اکتسابی می توان از زود از دست دادن دندان های شیری و از بین رفتن فضای دندان دائمی نام برد.
وجود فاصله بین دندان ها
فاصله بین دندانی از دیگر ناهنجاری های دندانی است. گاهی این فاصله فقط بین دو دندان وجود دارد و گاهی بین تمام دندانها فاصله وجود دارد. مقدار این فاصله هر چه باشد می تواند در ظاهر فرد تاثیر منفی بگذارد.
رویش نابجا و دندان نهفته
اگر دندانی فضای کافی برای رویش نداشته باشد یا مسیر رویشی آن صحیح نباشد یا دچار رویش نابجا می شود و یا نمی تواند رویش یابد و نهفته باقی می ماند. پس از دندانهای عقل یا مولر سوم بیشترین دندان هایی که دچار نهفتگی می شوند دندان کانین فک بالا و پرمولر دوم فک پایین می باشند.
هایپردنشیا یا دندان اضافه
یکی از ناهنجاری های دندانی مهم، هایپردنشیا یا دندان اضافه است. وجود دندان اضافه در دهان در اکثر اوقات باعث برهم خوردن نظم دندان ها می شود. یکی از شایعترین مکانهای ایجاد دندان اضافه در ناحیه قدامی فک بالا می باشد که از آن تحت عنوان مزیودنس یاد می شود. معمولا وجود مزیودنس باعث اختلال در رویش دندان های قدامی فک بالا می شود و به همین دلیل توصیه می شود که به محض تشخیص، از دهان خارج شوند..
هیپودنشیا یا فقدان دندان
این ناهنجاری دقیقا برعکس هایپردنشیا است. در این عارضه، بیمار به طور مادرزادی یک یا چندین دندان را ندارد. پس از دندان های عقل یا مولر سوم، شایعترین دندان هایی که دچار فقدان می شوند دندان پرمولر دوم فک پایین و دندان لترال فک بالا می باشند. مشکلات ناشی از فقدان دندان در این افراد با کمک درمان های ارتودنسی و دندانپزشکی قابل درمان است.
ناهنجاری های دندانی ناشی از مشکلات فکی
برخی از ناهنجاری های دندانی به دلیل اندازه و یا قرارگیری نامتناسب فک ها ایجاد می شود. در حالت طبیعی دندان های فک بالا در قدام و خلف روی دندان های فک پایین را هم در جهت افقی و هم در جهت عمودی می پوشانند. اگر این همپوشانی بیشتر یا کمتر از حد نرمال شود ناهنجاری محسوب می شود. اورجت زیاد، آندربایت، دیپ بایت، اپن بایت و کراس بایت از جمله این ناهنجاری ها هستند که معمولا در صورت وجود مشکلات فکی ایجاد می شوند.
اورجت زیاد
اورجت زیاد دندان ها یکی از ناهنجاری های دندانی است که از ناهنجاری های فکی منشا می گیرد. دندان های قدامی فک بالا به طور معمول باید 2 میلی متر جلوتر از دندان های فک پایین باشند. اگر این فاصله بیشتر باشد، فرد دچار اورجت افزایش یافته است. اورجت زیاد به دلیل رشد بیش از حد فک بالا، رشد کم فک پایین و یا هر دو (ناهنجاری کلاس 2 اسکلتال)، ایجاد می شود.
آندربایت
در ناهنجاری آندربایت بر عکس اوربایت افزایش یافته، دندان های قدامی فک پایین جلوتر از دندان های قدامی فک بالا قرار می گیرند . در این حالت دندان های جلویی فک بالا توسط دندان های پایین، پوشانده می شوند. این مشکل به دلیل ناهنجاری کلاس 3 اسکلتال ایجاد می شود.
دیپ بایت
در حالت نرمال دندان های قدامی فک بالا حدود 2 میلی متر از دندان های قدامی فک پایین را در راستای عمودی می پوشانند. در ناهنجاری دیپ بایت، دندان های قدامی فک بالا مقدار بیشتری از دندان های پایین را نسبت به حالت نرمال می پوشانند. حتی گاهی اوقات دیپ بایت آنقدر شدید است که دندان های قدامی فک پایین کلا دیده نمی شوند.
اپن بایت
اپن بایت هم از دیگر ناهنجاری های دندانی است که در آن بر خلاف دیپ بایت بین دندان های بالا و پایین فاصله وجود دارد. اپن بایت هم در قسمت قدامی و هم در قسمت خلفی دهان می تواند رخ دهد.
کراس بایت
همانطور که گفته شد دندان های بالا در جهت افقی جلوتر از دندان های پایین قرار دارند. اگر دندانهای بالا پشت دندان های پایین قرار گیرند کراس بایت ایجاد می شود. کراس بایت تمام دندان های قدامی یا همان آندربایت اغلب در ناهنجاری کلاس 3 اسکلتال و کراس بایت خلفی اغلب در صورت تنگ بودن فک بالا رخ می دهد. کراس بایت های تک دندانی می توانند بدون وجود ناهنجاری اسکلتی ایجاد شوند.
برای درمان ناهنجاری های دندانی چه کار کنیم؟
تشخیص ناهنجاری و طرح ریزی درمان باید توسط ارتودنتیست انجام شود. ممکن است بیمار دچار چندین ناهنجاری دندانی باشد و از آن بی خبر باشد. برای این منظور باید به متخصص ارتودنسی مراجعه شود تا با مشاوره اولیه و معاینه بالینی، نوع ناهنجاری و نحوه درمان آن، مشخص شود. تشخیص، پیشگیری و درمان ناهنجاری های دندانی در سنین پایین به مراتب راحت تر از بزرگسالی است. به همین دلیل توصیه می شود که اولین ویزیت ارتودنسی کودکان در سن 6 تا 7 سالگی انجام شود تا بتوان درمان هر ناهنجاری را در زمان مطلوب انجام داد.
یک دیدگاه بنویسید